Donderdag 11 mei 2006 is het precies 25 jaar geleden dat Bob Marley overleed. Amper 36 jaar wordt De Leeuw door kanker geveld. Bij leven is zijn naam al een begrip, niet alleen in zijn Jamaica, maar wereldwijd.

Ook nu nog, een kwarteeuw later, is hij de meest universele van alle popartiesten. Bekend van Australië tot Azerbeidzjan, van Belize tot Bangla Desh, van China tot Chili, van Zwitserland tot Zimbabwe. En dat kunnen Elvis Presley, The Beatles, Nirvana, Madonna, Metallica en Laura Lynn niet zeggen. Bob Marley is de eerste superster van de Derde Wereld. Maar hij is ook nog altijd immens populair in het Rijke Westen. Bij wit, geel, rood, bruin en zwart, dwars over alle religieuze grenzen heen. Hij was niet alleen een muzikale verruimer, maar ook een spiritueel leider, voor zijn landgenoten een profeet, èn een sociaal-politiek strijder. Een Icoon.

Zijn jeugd

Bob wordt als Robert Nesta Marley geboren op 6 februari 1945 in het landelijke St. Ann’s Parish op Jamaica, als zoon van een 50-jarige, blanke vader en een 18-jarige, zwarte moeder. Op zijn veertiende zoekt hij met zijn moeder het geluk in de hoofdstad Kingston, en belandt er in de buitenwijk Trench Town. De jonge Bob maakt muziek, en wil er zijn levenswerk van maken. Een jongetje met branie, dus. Hij komt er in contact met zanger/rastafari Joe Higgs, en neemt in 1962 zijn eerste single “Judge not” op met Leslie Kong. Een jaar later vormt hij met o.a. Peter Tosh en Bunny Livingston The Teenagers, noemt ze even later The Wailing Rudeboys, en dan kortweg The Wailers. De trein is vertrokken.

The Wailers

The Wailers tekenen een contract bij Clement “Sir Coxsone” Dodd en zijn legendarische Studio One, waar ze in drie jaar tijd een 70-tal nummers opnemen. Sommige daarvan halen de top van de Jamaicaanse hitparade. Maar in ’66 ontbindt Bob Marley The Wailers, en trouwt met Rita Anderson, zangeres bij The Soulettes, en later bij The I-Threes, die hij in de 70’s als backings zal inlijven. Hij verhuist naar het Amerikaanse Newark, waar zijn moeder – inmiddels hertrouwd – woont, en waar hij in een fabriek aan de kost komt. Voor een half jaar slechts, want music is the power, en Jamaica the place to be. Marley fluit Tosh en Livingston weer bijeen voor een reünie van The Wailers, en voor de oprichting van het eigen label Wail’n’Soul’m.

Rastafari

Hij is nu ook volledige toegewijd aan het Rastafari geloof, wat de leidraad zal blijven voor zijn leven en werk. (Ras Tafari Makonnen werd in 1930 Keizer van Ethiopië, en veranderde zijn naam in Haile Selassie. Hij beweerde een afstammeling te zijn van Menelik, zoon van Solomon en Sheba. De volgers van Marcus Garvey, een Jamaicaanse priester van het begin van de 20ste eeuw, die streefde naar een nieuwe zwarte staat in Afrika, volledig vrij van blanke dominantie, geloofden dat Haile Selassie de zwarte profeet was die het zwarte ras zou bevrijden.) The Wailers werken de komende jaren met producers Danny Sims en Lee “Scratch” Perry. Vooral de tandem Perry/Marley introduceert het nieuwe toekomstgeluid van reggae. Broers Aston en Carlton Barrett voegen zich bij The Wailers. In ’71 richten ze een nieuwe eigen, onafhankelijk label op, Tuff Gong, om even later te tekenen bij Island Records van Chris Blackwell. De Grote Poort naar de Grote Wereld.

Internationaal

1973. “Catch A Fire” komt uit, het eerste album van Bob Marley & The Wailers voor Island. Het eerste ook dat buiten Jamaica uitgebracht wordt, en dan ook meteen wereldwijd. Voor het eerst is een reggae groep in de mogelijkheid om in de beste studio-omstandigheden op te nemen, met de nodige financiële middelen. De opvolger heet “Burnin’, met daarop “I Shot The Sheriff”, dat even later in de versie van Eric Clapton een grote hit wordt. Net dan verlaten Peter Tosh en Bunny Livingston The Wailers voor een solocarrière. Het geknipte moment voor Bob om met The I-Threes in zee te gaan, en op wereldtournee te gaan. Dat gebeurt net voor de release van het album “Natty Dread”, met o.a. “No Woman No Cry”. De live-versie daarvan, uit het daaropvolgende album “Live”, zorgt voor wereldwijde bekendheid, en de studio-opvolger “Rastaman Vibration” zuigt zich mee in dat succes, met o.a. de single “War”, met een tekst gehaald uit een speech van Haile Selassie.

Exodus

1976. Marley’s naam neemt mythische proporties aan in Jamaica. Hij is de stem van zijn volk. En Marley kaart ook sociale onrechtvaardigheden aan, waar het establishment in Jamaica niet blij mee is. Op de vooravond van een gratis concert in Jamaica, op 3 december ’76, dringen gewapende mannen zijn huis binnen en schieten hem neer. Hij geraakt gewond, speelt twee dagen later toch nog een korte set, verlaat meteen daarna uit veiligheidsredenen Jamaica en leeft anderhalf jaar in Londen. Dat inspireert hem tot het album “Exodus”, met de hits “Jamming”, “Waiting in vain” en “One Love/People Get Ready”. Opvolger “Kaya” levert hem de classic “Is this love” op, het dubbele live-album “Babylon By Bus” het prachtige “Stir It Up”, en het album “Survival” staat gedeeltelijk in het teken van de onafhankelijkheid van Zimbabwe, waar hij ook optreedt.

Wereldwijd succes en persoonlijk drama

Het zijn hoogdagen voor Bob Marley & The Wailers, ze zijn inmiddels één van de meest gegeerde live-acts. Ze spelen ook enkele keren in Madison Square Garden, maar tijdens een jogging in New York Central Park valt Bob Marley neer. Een tumor in de hersens, mogelijk veroorzaakt door een slecht verzorgde teenblessure (bij een partijtje voetbal drie jaar eerder). De kanker blijkt na onderzoek al uitgezaaid tot in de longen en de lever. Het album “Uprising” verschijnt tijdens het ziekteproces (“Could You Be Loved”, “Coming In From The Cold” en “Redemption Song”). Marley laat zich intussen in een Beiers ziekenhuis behandelen. Begin mei ’81 vertrekt hij van daaruit naar Jamaica, maar zijn thuis haalt hij niet meer. Hij moet noodgedwongen een tussenstop maken in Miami, waar hij op 11 mei sterft, 36 jaar jong. Tien dagen later krijgt hij op Jamaica een staatsbegrafenis, bijgewoond door de eerste minister en de grootste oppositieleider. Hij ligt in een mausoleum begraven, in Nine Mile, noord Jamaica (foto).

Postuum

Na zijn dood verschijnen nog een aantal restjes-albums en compilaties. Onder meer “Confrontation” en “Legend”. Rita Marley doet een korte bescheiden poging voor een solocarrière, oudste zoon David (Ziggy) lijkt er zelfs even succesvol in te slagen met The Melody Makers, en ook Damian, Julian en KyMani gaan aan de bak. Maar eigenlijk is er sinds Bob maar één Marley.

Tekst: Studio Brussel