Het is al een tijdje geleden dat er een reisverslag op de FiYah weblog heeft gestaan, daarom bij deze een korte update. Vorig jaar (2006) ben ik naar Jamaica geweest omdat het enige, echte, grootste en  origineelste Reggae Festival ter wereld REGGAE SUNSPLASH na een tussenperiode van 9 jaar weer opnieuw leven ingeblazen werd.

Reggae Sunsplash werd in 2006 gehouden in Richmond Estate, Priory, St. Ann, nabij Ocho Rios. In december 2005 werden er diverse geruchten over Reggae Sunsplash gepubliceerd op internet, begin 2006 heb ik de reis naar Ocho Rios geboekt omdat de revival van Reggae Sunsplash een feit was!

Van de reis naar Jamaica zijn op de weblog al diverse verslagen gepubliceerd. Ze zijn te vinden in de categorie Jamaica 2006. Hoewel het onwijs veel energie en vooral ook tijd kost om de reisverslagen te maken, heb ik besloten ze weer op te pakken en daarom ga ik bij deze verder waar ik gebleven was. Om precies te zijn is dat dinsdag 1 augustus 2006, de dag waarop ik Nine Miles en de Dunn’s River Falls heb bezocht.

Nine Miles en Dunn’s River Falls

Kaartjes voor Reggae Sunsplash hebben we al lang. In de centrale hal van het hotel verschijnt ineens een kraampje met Reggae Sunsplash posters, T-shirts, flyers, folders en natuurlijk verkopen ze er ook kaartjes. Gelijk maar eens een T-shirt en een poster halen, dan zitten die ook weer in de pocket. Eenmaal bij het kraampje aangekomen blijkt dat echter niet mogelijk. “De posters zijn slechts voor reclamedoeleinden bedoeld en een T-shirt krijg je alleen als je kaartjes koopt.” Duidelijk antwoord, maar je schiet er zo weinig mee op. Ik mag wel een poster komen halen als ze het kraampje afbreken. “Mag ik er dan misschien ook twee?” vraag ik. “Nee, je krijgt er maar eén.” “Ik hoorde dat jullie een shuttle-busje hebben, klopt dat?” “Ja, dat klopt maar die is alleen bedoeld voor mensen die kaartjes bij ons kopen.” Je hebt van die momenten dat je in nog geen minuut heel vaak bot vangt en dit was er één van…

Naderhand ga ik er nog eens over nadenken. “Te voorbarig geweest met het kopen van kaartjes” is
mijn eerste gedachte. Grote flauwekul bij nader inzien, want je kan er niet voorbarig genoeg mee zijn. Reggae Sunsplash is de reden waarom je naar Jamaica gaat, alle kaartjes die je wil die heb je al dus waar gaat het voor de rest nog over? “Je mag een poster komen halen als we het kraampje afbreken.” Wanneer breken ze dat kraampje dan precies af? Is dat op de laatste dag van Reggae Sunsplash, is dat een dag later, hoe laat gaan ze dat doen? Toch altijd fijn, half bakken afspraken. En wat een stomme streek trouwens van die gasten om geen Reggae Sunsplash T-shirts te verkopen. Ze zouden goed verkocht worden, dat weet ik zeker! Weet je, dat hele kraampje en die bullshit verhalen over posters en T-Shirts zet ik lekker uit mijn gedachten. Je schiet er namelijk zo bar weinig mee op om je daarmee bezig te houden gezien de antwoorden die ze geven. Wel gris ik nog wat flyers en folders weg als ik die naderhand op het kraampje zie liggen. Het viel me nog mee dat er geen voorwaarden aan de flyers en folder verbonden waren…

Vandaag (dinsdag 1 augustus 2006) gaan we naar Nine Miles en naar de Dunn’s River Falls. We hebben flink wat bagage bij ons. Naast alle standaard bagage wil je na de Dunn’s River Falls toch wel weer in droge kleren terug. Naar Nine Miles op Emancipation Day, hoe mooi kan het zijn. Op Emancipation Day wordt namelijk de afschaffing van de slavernij gevierd. Voor deze dag is het niet het geval, maar als een feestdag in Jamaica op een zondag valt dan wordt die naar de maandag verplaatst. Best handig, want op die manier hoef je nooit je agenda erop na te slaan of de feestdagen een beetje gunstig vallen dit jaar. Dat is op die manier namelijk altijd het geval. Op weg naar Nine Miles rij je door “Fern Gully”, een drooggelegde rivier met heel veel soorten varens die alleen in Jamaica voorkomen. Het is echt een prachtige weg. Het busje moet in Fern Gully stoppen omdat er een Jamaicaan midden op de weg staat. Hij staat op stelten en heeft een hoed van bloemen op, zijn stelten zijn versierd met bloemen, eigenlijk is alles met bloemen versierd. Als je hem wilt tippen dan kun je je geld op de weg gooien, dat raapt hij straks dan wel weer op. Langs Vern Gully staan ook diverse kraampjes en winkeltjes. Op weg naar Nine Miles wordt er in de bus veel verteld over Rastafari, Reggae, Rasta’s, Bobo Ashanti, ital food, The Twelve Tribes of Israel en natuurlijk ontbreekt ook een korte biografie van Bob Marley niet.

De rit naar Nine Miles valt reuze mee. In 2001 leek dat echt veel langer te duren en minder makkelijk te verlopen in verband met de kuilen in de weg. Eenmaal in Nine Miles aangekomen valt het me op dat de ingang naar beneden is verplaatst. Voorheen zat je gelijk al op het goede level, nu moest je een hoge trap op naar boven toe. Overal hangen borden met de tekst “Smoking is prohibited”, dat had ik voorheen ook niet gezien. Bij aankomst drinken we eerst wat. Die Red Stripe (niet te verwarren met een “Blue Stripe” wat een politie-agent is) moet redelijk snel achterover gegooid worden, want het drinken mag niet mee tijdens de toer, water is wel toegestaan. De gids die we meekrijgen heet “Crazy”. Op TV heb ik een reisprogramma gezien, waarbij ze ook naar Nine Miles gingen. Die gids heette ook “Crazy” en hij legde uit dat hij die naam gekozen heeft omdat hij zo “crazy” lacht. Tijdens de toer ben ik hem nog tegengekomen. Anyway: dat overdreven lachen deed onze gids dus ook en hij heette ook Crazy. Hoe verwarrend kan het allemaal zijn. Als je naar boven loopt, dan liggen de opa, oma, een tante en een oom van Bob Marley aan de rechterkant begraven. Het graf van de oom is maar klein omdat hij jong overleden is. De rondleiding is allerminst serieus, er worden enorm veel ‘grapjes’ gemaakt. De gids moest zijn nickname natuurlijk waar maken en dat is hem absoluut gelukt, wat me redelijk irriteerde. Veel mensen in de groep vonden het geweldig, ik vond het aardig respectloos. Omdat er zoveel tijd was voor grapjes werd alleen het hoognodige verteld. We zien opnieuw het kleine stukje terrein waar feesten / optredens worden gegeven op herdenkingsdagen zoals 6 februari, wat natuurlijk de geboortedag van Bob Marley is. Crazy besteedt er helemaal geen aandacht aan, hij heeft het te druk met het maken van grappen en vooral ook met het lachen om zijn eigen grappen. Niet alleen Crazy is in een jolige bui, ook sommige mensen uit het gezelschap voelen zich helaas geroepen om allerlei flauwe grappen en geintjes te maken. Ook over de Sycamore Tree (The Freedom Tree) die voor het mausoleum staat en speciaal ingevolgen is vanuit Ethiopië rept Mr. ‘Crazy’ guide geen enkel woord. We bezoeken het huis waarin Bob Marley opgroeide. De “keuken” die zich daarnaast bevindt wordt verbouwd dus dat was blijkbaar ook geen aanleiding om de groep daar iets over te vertellen. Van meet af aan vond ik de rondleiding slecht en heb Nine Miles daarom, afgezonderd van de groep en Crazy, op mijn eigen manier bezocht. Ik ben naar Nine Miles gekomen en dat heeft voor mij een speciale reden. Hier rust de enige Reggae Profeet die de wereld gekend heeft en ooit gekend zal hebben, die op veel te vroege leeftijd van ons heengegaan is. Ik ben naar Nine Miles gekomen om mijn respect voor het werk en leven van Bob Marley te tonen. Aan Robert Nesta Marley die tijdloze songteksten heeft geschreven die me veel kracht geven om in deze zwaar ontregelde wereld het hoofd boven water te kunnen houden. En zowat alles dat ik in 2006 in Nine Miles hoor zijn bijna alleen maar geintjes. De gids en het gezelschap interesseren me daarom niet en daarom probeer ik zoveel mogelijk mijn eigen tour te houden waarbij er juist wel oog is voor respect, erbij stilstaand hoe het leven van Bob Marley verlopen is, wat hij voor Jamaica en voor de wereld betekend heeft, enzovoorts. Omdat ik voornamelijk mijn eigen gang ging ben ik voo4r de verandering rondom het mausoleum gelopen. Aan de achterkant van het mausoleum zag ik tot mijn verbazing een raam dat ingezet was met glas-in-lood. Er is een leeuw op afgebeeld en velen die Nine Miles hebben bezocht zullen het niet gezien hebben denk ik. Uiteraard had ik er meteen een foto van genomen. Binnenkort gaat mijn vader er “tiffani” van maken, een variant op glas-in-lood zeg maar. Mijn vader heeft twee rechter handen dus dat zal absoluut goedkomen, daar twijfel ik geen moment aan. Wel heb ik het verhaal van Crazy over de steen die er ligt aangehoord. Bob Marley lag er vaak met zijn hoofd op ter inspiratie. Die steen in Nine Miles komt ook terug in het liedje “Talking Blues”. The lyrics goes like: “Cold ground was my bed last night (bed last night).0 And rock was my pillow, too; (doo-oo-oo-oo-oo!)”. Crazy gaat op de steen zitten en demonstreert hoe Bob Marley er een spliff maakte en rookte. Het is schoolvakantie en de Jamaicaanse kinderen van de gidsen dreunen na een aanzetje van de gids de teksten: Jaaaahhhhh Rastafari, Ever Living, Ever Faithfull, Ever Sure, Selassie I The First, op. Dan is het tijd om het mausoleum binnen te bezoeken. Dit is werkelijk het enige moment van de hele toer dat Crazy serieus is en respect toont. Er is het een en ander veranderd in vergelijking met 2001 toen ik er ook was. Nu staat er bijvoorbeeld ook een foto van Anthony Marley en bij het kleine altaar staan en hangen weer allerlei andere kleine dingetjes. Nou heb ik ook het idee dat er bij wijze van spreken wel dagelijks iets verandert op Nine Miles. Zo werd er op het moment dat ik er was weer een nieuw verblijf bijgebouwd. Dit was op verzoek van Cedella Booker (de moeder van Bob Marley) als ik het goed heb. Toen ik Nine Miles in 2001 bezocht werd er verteld dat het onderliggende deel van de tombe gereserveerd was voor Cedella Booker, de moeder van Bob Marley. Die ruimte heeft zij inmiddels afgestaan aan Anthony Marley, haar zoon en broer van Bob Marley die in 1990 doodgeschoten werd door de politie in Miami. In 2001 had hij er dus eigenlijk ook al kunnen liggen. Helaas ben ik vergeten de gids te vragen waar hij in de tussenliggende periode heeft gelegen en wat de aanleiding van Cedella Booker is geweest om hem naar Nine Miles te verplaatsen. Dat is echt een gemiste kans, want op internet is er weinig over terug te vinden. De informatie over Anthony Marley is zeer beperkt en het wel en wee omtrent Anthony Marley en Nine Miles is helemaal niet te vinden. (Anyone?) Over de tombe waarin Bob Marley ligt is een kleed gelegd waarop de tekst staat: “I asked God for a friend and God sent me you”. Ik vind het een onwijs mooie tekst. Waar ik nog wel bij stil sta is dat ik de gids vraag of het gerucht dat Bob Marley in Ethiopië herbegraven wordt nog van kracht is. Zeer stellig en aardig fel laat hij weten dat dit absoluut niet het geval zal zijn. Bob Marley is en blijft voor altijd in Jamaica!

De toer vind ik redelijk chaotisch en veel te snel verlopen. Nu weer dit en dan meteen weer dat. De groep is alweer heel ergens anders, terwijl je op je gemak nog wat foto’s wilt nemen, de dingen goed in je op wilt nemen, je voor wilt stellen hoe het destijds is geweest. Als je een excursie voor de tweede keer doet, dan loop je altijd het risico dat het tegenvalt – daarvan was ik me voor de toer al terdege bewust – en helaas is dat ook gebleken. Dit bezoek aan Nine Miles is niet te vergelijken met de toer in 2001. Nine Miles wilden wij toen ook boeken, maar er was geen animo voor. “Jammer hoor, dat we daar niet naartoe kunnen…” Ehhh… wat zeg ik nou weer voor stomme dingen! Dat er geen excursie te boeken is wil niet zeggen dat je er niet naartoe kan! Kom op zeg! Je bent in Jamaica, Nine Miles is niet al te ver weg vanaf Ocho Rios, dus waarom zou je daar niet naartoe kunnen gaan? Je houdt een taxi aan, je spreekt een goede prijs af en je gaat! Ja toch? En zo hebben we dat in 2001 (weliswaar noodgedwongen) dan ook gedaan. En dat kan ik een ieder dan ook ten zeerste aanbevelen! Organiseer lekker zelf je eigen excursie; qua prijs zal het er om hangen wat goedkoper of duurder is, dat ontloopt elkaar niet veel. Onlangs had ik er zelfs nog een discussie over, dat het zelfs veel goedkoper is om op eigen initiatief naar Nine Miles te gaan. Maar dan komen de entreegelden er weer bij, etc. Hoe dan ook, financieel zal het elkaar niet veel ontlopen heb ik het idee. Dus hadden we Nine Miles ook maar zelf geregeld dit jaar, dan zouden we niet met de respectloze gids en gezelschap opgescheept zijn, maar aldoende leert men. Een voordeel van je eigen excursie regelen is in ieder geval dat je niet hoeft te rennen en te vliegen, je bepaalt zelf je eigen tijd. De taxi-chauffeur wacht zonder problemen wel op je terwijl hij de Higher Heights in Nine Miles opzoekt. In 2001 kregen we als gids Bongo Joe mee. Hij begon de toer met de opmerking dat als het te snel ging, dat hij het dan opnieuw zou zeggen, opnieuw uit zou leggen. En inderdaad, al vroeg je de beste man het nog een keer uit te leggen, dan deed hij dat gewoon. En vroeg je dat tot twee keer aan toe, dan legde hij wat hij wilde zeggen gewoon nog een keer uit, ook dat was geen enkel probleem. Bongo Joe wist ook een sfeer te creeren waarbij je je lekker op je gemak voelde. Dat je tijdens de toer van top tot teen kippenvel kreeg. Hij wist met zijn houding en zijn stem iets dboven-werkelijks bij me te creeeren. Als je Nine Miles voor de eerste keer bezoekt dan maakt dan een heel andere indruk, daar ben ik mij van bewust. Maar desondanks is de toer met Bongo Joe in geen enkel opzicht te vergelijken met onze grappenmaker Crazy en sommige mensen uit het gezelschap die een wedstrijdje aan het doen waren om nog leuker te zijn dan de gids. Bongo Joe leidt mensen op Nine Miles helaas niet meer rond gezien zijn leeftijd, maar zijn zoon doet dat nu wel. We hebben hem nog even gesproken en lieten hem weten dat de toer met zijn vader in 2001 in één woord fantastisch was. Hij zou de groeten van ons overbrengen aan zijn vader en ik weet echt zeker dat hij dat ook heeft gedaan. In de voetsporen van zijn vader leidt de zoon van Bongo Joe mensen nu op dezelfde manier rond zoals Bongo Joe dat ook deed. Mocht u naar Nine Miles gaan, sla dan een aantal toers met grappenmakers over totdat de zoon van Bongo Joe u rond kan leiden. Hij is voor zover ik weet de beste, meest serieuze gids die op Nine Miles te vinden is.

Na het bezoek aan het Bob Marley mausoleum in Nine Miles rijden we terug naar Ocho Rios en we bezoeken de Dunn’s River Falls. Het is Emancipation Day vandaag dus ook veel Jamaicanen maken vandaag een uitstapje. Op de parkeerplaats is het de bedoeling dat je je al omkleedt en mensen die geen waterschoentjes hebben kunnen ze aan het begin van het terrein huren. De gids neemt de fotocamera’s van mensen uit het gezelschap mee om onderweg foto’s te maken. We gaan een best wel lange trap naar beneden. Daarom zit me te bedenken dat het best wel een klim zal zijn om in de waterval weer naar boven te gaan. Dat viel achteraf reuze mee, maar goed. Het eerste stuk is het moeilijkst. Je kan er geen makkelijke stappen nemen omdat de rotsen redelijk ver van elkaar verwijderd liggen. Onderweg maakt de gids met de camera’s die hij meegekregen heeft diverse foto’s van de mensen van wie de camera is. Op een gegeven moment komen we op vlakke plateautjes aan en ik denk dat we het moeilijkste en steilste deel nu wel hebben gehad. We gaan de hoek om en er staat een enorm hoge rots op ons te wachten… Ogenschijnlijk lijkt het een hele klus, maar hij is makkelijker te beklimmen dan het eerste deel van de waterval. Onderweg moesten we ook onder de weg, onder een viaductje door. De tour is erg leuk om te doen en zeker de moeite waard. Als je in Ocho Rios bent geweest dan moet je de Dunn’s River Falls zeker bezocht hebben. Na het beklimmen van de waterval rijden we terug naar het hotel en dat is maar een klein ritje. We hebben een Red Stripe verdiend en ’s avonds speelde er in het hotel nog een goede steelband die de gezegde ‘dat zwingt de pan uit’ absoluut hebben waargemaakt. In 2004 hadden we dezelfde band ook in Holiday Inn Sunspree Resort (Montego Bay) gezien en ook toen vonden we het een prima optreden.