Door een (onbekende) auteur die Zuid-Afrikastudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen doceert.

Zuid-Afrika is een gevaarlijk land geworden. Bovendien ondermijnt president Mbeki het vertrouwen in een gezonde basis van de Zuid-Afrikaanse samenleving, vindt dr. Hans Ester. Het gevaar van populisme dreigt. Daarom is het van levensbelang dat de oppositie een krachtig tegengeluid laat horen.

Wie Zuid-Afrika regelmatig bezoekt en zich zorgvuldig van het reilen en zeilen van dat land op de hoogte houdt, is het afgelopen jaar niet optimistischer geworden. Om een romantitel van de in Barendrecht wonende schrijver Louis Krüger te gebruiken: Zuid-Afrika is een gevaarlijk land. Niets kan de tegenstrijdigheden van het huidige Zuid-Afrika beter illustreren dan de euforie onder blank en zwart over het wereldkampioenschap rugby van Zuid-Afrika aan de ene kant en de moord kort daarvoor op de vermaarde reggaezanger Lucky Dube aan de andere kant. Lucky Dube, die over de hele wereld bekend is, werd in de Johannesburgse wijk Rosettenville doodgeschoten door drie rovers die het op zijn auto hadden gemunt. In de statistiek zal Lucky Dube een van de duizenden slachtoffers van moord zijn uit het jaar 2007.

In 2006 werden in Zuid-Afrika bijna 20.000 mensen vermoord. Het aantal verkrachtingen en roofovervallen ligt vele malen hoger. Vreemd genoeg hebben getallen en statistieken over misdaad de neiging om tot kille gegevens te worden en de aanschouwelijkheid van de gepleegde gruwelen te verdoezelen. Daarom zijn eigen ervaringen in de vorm van verhalen veel zinvoller.

Fortificatie
Bij mijn laatste bezoek aan Zuid-Afrika eerder dit jaar viel mij de grote mate van fortificatie op van woonbuurten voor Zuid-Afrikanen van Europese afkomst. Het gezin in Johannesburg waar ik logeerde had om de voortuin heen een tweede muur laten bouwen nadat bezoekende vrienden in hun voortuin waren beroofd. Wanneer mijn gastgezin thuiskomt, gaat het hek in de muur elektronisch open om de auto binnen te laten. In geen geval stapt men uit voordat men veilig binnen hek en muur is.

Wanneer ik naga wie van mijn vrienden in Zuid-Afrika met moord en roof te maken heeft gehad, is het resultaat ontstellend. Van een jonge anglicaanse predikant is de zoon vermoord, de echtgenoot van dichteres Wilma Stockenström is tweemaal beroofd in het parkje naast hun huis, de zoon van een vermaard schrijver van korte verhalen kreeg in hartje Kaapstad een mes op de keel en moest zijn zakken leegmaken. Dat zijn andere ervaringen dan die wij Nederlanders elkaar in de buurtsuper aan elkaar vertellen.

Wanneer een samenleving veel misdaad kent, is dat een veeg teken. Toch hoeft het vertrouwen in de kracht van een dergelijke samenleving niet helemaal weg te vallen. Wanneer het regeringsstelsel goed functioneert, er een duidelijke scheiding van de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht is, dan heeft een dergelijke samenleving een gezonde basis.

Wantrouwen
Helaas is het vertrouwen in die basis danig ondermijnd. Debet hieraan is president Thabo Mbeki. President Mbeki heeft de openbaar aanklager Vusi Pikoli op non-actief gesteld, omdat die bezig was met een onderzoek naar de banden die het hoofd van de Zuid-Afrikaanse politie, Jackie Selebi, onderhield met de onderwereld. Deze Jackie Selebi is bevriend met de Italiaanse maffiabaas Glenn Agliotti. Er bestond genoeg verdenking om nader onderzoek te doen naar deze vervlechting van politie en criminaliteit.

Het gevolg van de kwestie rond Pikoli, Selebi en Mbeki is dat het wantrouwen jegens de politieke leiders en jegens de politie in Zuid-Afrika enorm is gegroeid. De kwaliteitskrant The Star of Johannesburg wond er geen doekjes om. Hetzelfde gold voor de zondagskranten The Sunday Times en Rapport. De goedwillende burgers van Zuid-Afrika zijn sceptisch, zo niet cynisch geworden als het om het bestuur van hun land gaat.

Door de geschetste perikelen duikt het gevaar van populisme op. Goedkope praatjes worden dan voor zoete koek geslikt. Inderdaad ziet de Zululeider Jacob Zuma zijn kans nu schoon om te azen op het presidentschap. Zuma is de man die wordt verdacht van het aannemen van steekpenningen en die ternauwernood ontkwam aan een veroordeling wegens verkrachting.

In deze situatie is het voor Zuid-Afrika van levensbelang dat de oppositie in het parlement een krachtig, overtuigend tegengeluid laat horen. Daarom is Helen Zille met haar Democratische Alliantie onmisbaar. Vanuit Nederland moeten we haar goed in het oog houden. Al was het alleen maar om haar een soort internationale bescherming te verlenen, zodat zij staande kan blijven te midden van de woelingen in het altijd zonnige en nu ook altijd gevaarlijke Zuid-Afrika.

Bron: Reformatorisch Dagblad